Ogólna charakterystyka programu
Celem edukacji regionalnej jest zainteresowanie uczniów
dziedzictwem kulturowym regionu, przybliżenie im najbliższego
środowiska, a przez to kształtowanie świadomości własnych korzeni.
Kultura narodowa będzie istniała, jeśli będzie przekazywana z pokolenia na
pokolenie. Najskuteczniejszym sposobem jej tworzenia jest poznanie
„małej ojczyzny”, własnego regionu w kontekście wartości narodowych i
ogólnoludzkich.
Edukacja regionalna, obok umacniania poczucia własnej tożsamości, służy
kształtowaniu postaw tolerancyjnych, otwartych, charakteryzujących się
zrozumieniem dla różnych tradycji i kultur. Łączy elementy wiedzy
geograficzno-przyrodniczej, historycznej, tradycji i kultury
regionalnej. W doskonały sposób służy różnym przejawom aktywności
plastycznej, technicznej i muzycznej. Pozwala wzbogacać słownictwo,
umożliwia uczniom samodzielne poszukiwanie, selekcjonowanie i
gromadzenie informacji o regionie oraz konstruowanie na ich podstawie
ustnych i pisemnych wypowiedzi, co wiąże się ściśle z umiejętnościami
określonymi w podstawie programowej języka polskiego. Przy tym
kształcenie regionalne ma nie tylko wielkie walory poznawcze, ale
również niebagatelne znacznie wychowawcze. Dziedzictwo kulturowe jest
bowiem nośnikiem wartości nieodzownych dla wychowania uczniów, a
edukacja regionalna przygotowuje ich do identyfikacji z tymi
wartościami.
Opracowany program edukacyjny dotyczy drugiego etapu kształcenia (klasy
IV-VI szkoły podstawowej). Program jest zgodny z podstawą programową
(Dz. U. Nr 51 z dnia 9 maja 2002 r.), programem nauczania języka
polskiego dla drugiego etapu edukacyjnego (DKW-4014-37/01) oraz
Programem Wychowawczym Zespołu Szkół Publicznych w Kocierzewie
Południowym.
Edukacja regionalna nie może być realizowana odrębnie, musi być integralną
częścią procesów nauczania – uczenia się i wychowania.
Głównym źródłem wiedzy są doświadczenia uczniów zdobywane w trakcie
aktywności twórczej i poznawczej. W programie edukacji regionalnej
zawarte są szczegółowe zagadnienia, formy pracy, metody oceniania,
środki i przewidywane osiągnięcia uczniów. Zamieszczone zostały również
scenariusze zajęć, testy sprawdzające, projekty edukacyjne oraz ankiety.
Program realizowany jest na zajęciach koła polonistycznego w klasie IVb.
Cele główne:
·
rozwijanie poczucia przynależności do wspólnoty
regionalnej i umacnianie więzi z „małą ojczyzną”,
·
rozumienie odmienności kultury i tradycji Regionu
Łowickiego na tle kultury ogólnonarodowej,
·
kultywowanie tradycji i zwyczajów Regionu Łowickiego.
Cele szczegółowe:
Uczeń:
·
zna swoje najbliższe środowisko,
·
interesuje się historią Kocierzewa i kulturą regionu,
·
umacnia swoją więź kulturową z historią i teraźniejszością
„małej ojczyzny”,
·
aktywnie uczestniczy w wydarzeniach kulturowych,
·
ma poczucie „przywiązania” lokalnego,
·
aktywnie uczestniczy w życiu rodziny, szkoły i środowiska
lokalnego,
·
kształtuje własny system wartości,
·
zna ludowe zwyczaje, obrzędy, pieśni, przyśpiewki,
·
z szacunkiem i odpowiedzialnością odnosi się do tradycji i
pragnie „ocalić je od zapomnienia”,
·
rozwija swoje twórcze myślenie poprzez wykonywanie prac
plastyczno-technicznych oraz literackich,
·
dostrzega piękno języka literackiego,
·
zna elementy języka gwarowego,
·
zachowuje właściwe relacje w kontaktach międzyludzkich,
·
darzy szacunkiem ludzi starszych,
·
wzmacnia swoje prawidłowe relacje z rodziną i szkołą,
·
potrafi uważnie obserwować i próbuje wyciągać wnioski z
poczynionych obserwacji,
·
umie znaleźć potrzebne informacje w różnych źródłach,
·
zna zasady właściwego zachowania się na wycieczce, w
muzeum oraz innych miejscach publicznych.
W zakresie edukacji polonistycznej uczeń:
·
planuje i organizuje własną naukę, staje się
odpowiedzialny za postępy w kształceniu,
·
skutecznie porozumiewa się w różnych sytuacjach,
·
poszukuje, porządkuje i wykorzystuje różnorodne
informacje,
·
doskonali umiejętności publicznego wypowiadania się,
·
rozwija myślenie twórcze i pomysłowość,
·
poprawnie wypowiada się na różne tematy,
·
integruje wiedzę szkolną i pozaszkolną,
·
odczytuje różne teksty kultury,
·
tworzy własne teksty: przewodniki, informatory, foldery,
artykuły do szkolnej gazetki,
·
doskonali dłuższe formy wypowiedzi: opowiadanie, opis,
charakterystyka,
sprawozdanie, relacja, list, pamiętnik,
·
pisze poprawnie pod względem ortograficznym i
interpunkcyjnym,
·
redaguje krótkie teksty: przepis na potrawę, zaproszenie,
życzenia, zawiadomienie,
ogłoszenie, wywiad,
·
bogaci swoje słownictwo,
·
prezentuje informacje w różnorodnych formach plastycznych,
technicznych, muzycznych,
·
aktywnie współdziała w grupie,
·
wygłasza tekst płynnie, z poprawną i wyraźną artykulacją w
związku z działaniami twórczymi i grupowymi,
·
dostrzega różnicę między językiem regionalnym a
ogólnonarodowym,
·
docenia wartość gwary.
Metody pracy:
Nauczyciel powinien zmierzać do wzajemnego wiązania metod poszukujących,
podających i praktycznych, przy czym tych ostatnich powinno być
najwięcej. Działanie, przeżywanie, odkrywanie, rozwiązywanie problemów
przez dziecko sprzyja lepszemu utrwaleniu wiedzy, radzeniu sobie w
trudnych sytuacjach oraz dostrzeganiu związków przyczynowo-skutkowych.
W programie będą wykorzystywane metody:
·
„burza mózgów”,
·
śniegowa kula,
·
drama,
·
inscenizacja,
·
scenki i symulacje improwizowane,
·
gry dydaktyczne,
·
konfrontacja wiedzy,
·
tworzenie swobodnych tekstów,
·
projekt edukacyjny.
Formy pracy:
·
wycieczki piesze i autokarowe,
·
malowanie scenek tematycznych,
·
gry i zabawy terenowe,
·
lekcje terenowe,
·
lekcje muzealne,
·
oglądanie i przygotowywanie przedstawień,
·
spotkania z twórcami ludowymi,
·
zabawy integracyjne,
·
praca w grupie,
·
udział w konkursach.
Współpraca:
·
z biblioteką szkolną,
·
z Gminną Biblioteką Publiczną w Kocierzewie,
·
z twórcami ludowymi z terenu gminy Kocierzew.
Ewaluacja
Przewidywana jest ewaluacja wewnętrzna w formie konkursów, ankiet. Na
koniec roku szkolnego przewidziany jest test sprawdzający wiedzę ucznia
z tej dziedziny. Przedmiotem ewaluacji będą też wytwory dzieci oraz
zaznaczony w sposób graficzny ich stosunek do zajęć.
Lp. |
Tematyka |
Treści nauczania |
Po zrealizowaniu tematu uczeń: |
Uwagi |
1. |
Poznajemy Region
Łowicki. |
1.
Położenie geograficzne regionu.
2.
Podział terytorialny regionu: województwo, powiat, gmina.
3.
Atrakcje turystyczne regionu.
4.
Związki regionu z historią państwa polskiego. |
·
wyjaśnia pochodzenie nazwy regionu
·
wymienia charakterystyczne cechy ukształtowania terenu
·
zna najważniejsze miasta, rzeki, leżące w regionie
·
opowiada o najciekawszych atrakcjach regionu
·
sporządza notatkę o swoim regionie |
mapa Polski
mapa powiatu
folder „Powiat
Łowicki” |
2. |
Kocierzew – moja „mała
ojczyzna”. |
1.
Mapa mojej miejscowości, warunki geograficzne i przyrodnicze.
2.
Najważniejsze obiekty publiczne w mojej miejscowości, ich rola
i znaczenie dla mieszkańców.
3.
Dzieje mojej miejscowości:
– historyczne początki Kocierzewa,
– historia parafii,
– zasługi prymasów łowickich dla
rozwoju parafii,
– Kocierzew w ważnych wydarzeniach
historycznych. |
·
określa na mapie położenie swojej miejscowości, gminy,
powiatu
·
rozumie pojęcie „mała ojczyzna”
·
interesuje się przeszłością swojej miejscowości
·
zna historię swojej miejscowości
·
korzysta z różnych źródeł informacji
·
sporządza folder turystyczny |
Publikacja ks.
Skiełczyńskiego pt. „Dawny Kocierzew.” Rozmowy
z najstarszymi
mieszkańcami wsi.
Archiwa parafialne,
stare fotografie Kocierzewa, artykuły prasowe |
3. |
Na turystycznych
szlakach Regionu Łowickiego. |
1.
Ciekawy szlak turystyczny Regionu Łowickiego i jego walory
turystyczne, etnograficzne i przyrodnicze.
2.
Główne miejscowości danej trasy i ich osobliwości.
3.
Najciekawsze zabytki architektury i obiekty przyrodnicze na
wybranym szlaku.
4.
Postacie historyczne związane z regionem. |
·
podaje ciekawe i atrakcyjne miejsca regionu
·
układa plan wycieczki turystycznej z uwzględnieniem
walorów przyrodniczych, etnograficznych wybranego szlaku
·
zna postacie historyczne związane z danym miejscem
·
przygotowuje przewodnik turystyczny zachęcający do
odwiedzania Regionu Łowickiego |
Wycieczka
turystyczno-krajoznawcza na szlaku:
Nieborów, Arkadia,
Łowicz
przewodniki
turystyczne |
4. |
Każdy region ma swoje
legendy. |
1.
Przedstawienie legend związanych z dziejami regionu.
2.
Główni bohaterowie legend.
3.
Przybliżenie i ukazanie poprzez legendy ciekawych miejsc w regionie. |
·
rozumie pojęcie legenda
·
opowiada treść legendy związanej z regionem
·
analizuje świat przedstawiony (czas, miejsce,
wydarzenia, bohaterowie)
·
tworzy własną legendę wyjaśniającą pochodzenie swojej
miejscowości |
zbiór legend
regionalnych |
5. |
Najpiękniejsze zakątki
w mojej miejscowości. |
1.
Ciekawe miejsca w mojej miejscowości:
–
zabytki architektoniczne
–
krajobraz. |
·
redaguje relację z wycieczki
·
bogaci słownictwo z zakresu opisu krajobrazu
·
rozwija wyobraźnię i inwencję twórczą
·
opisuje najpiękniejszy zakątek swojej miejscowości
·
dokonuje przekładu intersemiotycznego |
wycieczka po
najbliższej okolicy |
6. |
Józef Chełmoński
–wybitny malarz
i pejzażysta Ziemi
Łowickiej. |
1.
Życie i twórczość Józefa Chełmońskiego.
2.
Zasługi artysty dla naszego regionu i kraju.
3.
Związki Józefa Chełomońskiego z Boczkami i Łowiczem. |
·
opowiada o życiu i twórczości Józefa Chełmońskiego
·
zna zasługi artysty dla regionu i kraju
·
wyszukuje informacje z różnych źródeł, Internetu
·
opisuje obraz Józefa Chełmońskiego
·
przygotowuje album o malarzu |
Album malarstwa
Józefa Chełmońskiego
prezentacja multimedialna |
7. |
Zatrzymać czas...
pamiętamy o naszych
przodkach. |
1.
Analiza wiersza Joanny Kulmowej pt. „Zaduszki”.
2.
Miejsca pamięci narodowej w mojej miejscowości (okolicy). |
·
określa główną ideę wiersza
·
wypowiada się na temat przeczytanego utworu
uzasadniając swoje zdanie
·
rozumie, dlaczego należy dbać o zabytki nagrobne
·
zna miejsca pamięci narodowej w swojej miejscowości
·
projektuje nagrobek |
fotografie cmentarzy,
wycieczka na cmentarz parafialny
w Kocierzewie |
8. |
Historia i tradycje
mojej szkoły. |
1.
Historia mojej szkoły.
2.
Ludzie zasłużeni dla szkoły.
3.
Symbole i tradycje szkoły dawniej i dziś. |
·
opowiada o historii szkoły na podstawie wcześniej
zdobytych informacji
·
zna symbole szkoły
·
zna szkolne tradycyjne uroczystości i opowiada, w
jaki sposób są obchodzone
·
przeprowadza wywiad
·
redaguje opowiadanie pt. „Jeden dzień w szkole” |
kronika szkolna,
wywiady |
9. |
Ja i moja rodzina. |
1.
Moja rodzina i więzi ją łączące.
2.
Najważniejsze momenty w życiu mojej rodziny.
3.
Herby – dawne symbole rodów. |
·
opowiada o sobie, co lubi, co potrafi, czym się
interesuje
·
przedstawia swoją rodzinę i swoje miejsce w rodzinie
(obowiązki, przywileje)
·
wyjaśnia, na czym polegają więzi emocjonalne w
rodzinie
·
spisuje dzieje swojej rodziny w formie pamiętnika |
albumy rodzinne,
zdjęcia, informacje zebrane od najbliższych
|
10. |
Mój dom rodzinny ma
duszę. |
1.
Historie pamiątek i rodzin.
2.
Pamiątki po przodkach źródłem wiedzy o rodzinie.
3.
Elementy domu, które stanowią o
tradycji (pamiątki, uroczystości, zwyczaje świąteczne, tradycyjne
potrawy, zachowanie). |
·
wyjaśnia, dlaczego każdy dom rodzinny jest inny i
niepowtarzalny
·
wyjaśnia znaczenie pojęcia „pamiątka”
·
ciekawie prezentuje najważniejszą pamiątkę rodzinną
·
uzasadnia potrzebę ochrony i gromadzenia
pamiątek
·
układa opowiadanie twórcze pt. „Historia pewnej
pamiątki...” |
klasowa wystawka
„Pamiątki mówią” |
11. |
Poszukujemy korzeni
swojej rodziny. |
1.
Genealogia – nauka badająca związki pokrewieństwa.
2.
Drzewo genealogiczne i jego rola w poznawaniu historii rodziny. |
·
zbiera informacje o swojej rodzinie
·
zna stopnie pokrewieństwa
·
zacieśnia więzy rodzinne
·
wykonuje drzewo genealogiczne swojej rodziny |
wywiady, albumy,
kroniki rodzinne, ankieta „Moje korzenie” |
12. |
Każdy ma swoją
opowieść – tworzymy i
opowiadamy historie swojego życia |
1.
Prezentacja i selekcja zebranego materiału.
2.
Opowiadanie najciekawszej historii ze swojego dzieciństwa.
3.
Chronologiczne uporządkowanie wydarzeń na linii czasu. |
·
opowiada historię ze swojego życia
·
chronologicznie porządkuje wydarzenia
·
poprawnie zapisuje daty na linii czasu
·
redaguje opowiadanie „Moja historia” |
pamiątki z dzieciństwa
(listy, świadectwa, zdjęcia, dyplomy) |
13. |
Łowickie zwyczaje
związane
ze świętami dorocznymi |
1.
Geneza zwyczajów i obrzędów ludowych.
2.
Najważniejsze zwyczaje i obyczaje związane z rokiem kalendarzowym:
– noworoczne kolędowanie
– ostatki
– powitanie wiosny
– noc świętojańska
–
Zielone Świątki
–
dożynki
–
katarzynki, andrzejki
–
mikołajki.
3.
Ludowe przysłowia. |
·
dostrzega potrzebę kultywowania tradycji ludowych
·
rozumie związek zwyczajów i obrzędów z dawnymi
praktykami magicznymi
·
zna ludowe przysłowia związane z rokiem
kalendarzowym
·
rozumie symboliczne znaczenie wielu obrzędów i
zwyczajów
·
opracowuje kalendarz przysłów |
kalendarze,
Słownik przysłów,
lekcja muzealna |
14. |
Kiej pierwso gwiozda
na niebie.
Jak dawniej Księżacy
obchodzili Boże Narodzenie. |
1.
Czytanie tekstu gwarowego i jego analiza.
2.
Rozmowa o dawnych zwyczajach bożonarodzeniowych w Łowickiem. |
·
zna łowickie zwyczaje związane z Wigilią i Bożym
Narodzeniem
·
opowiada o przygotowaniach do świąt w swoim domu
·
redaguje w punktach notatkę o dawnych zwyczajach
świątecznych
·
układa tekst życzeń świątecznych (gwarą łowicką)
·
projektuje kartę świąteczną
·
poprawnie adresuje kartę |
karty świąteczne,
stare fotografie
rodzinne |
15. |
Pod łowicką strzechą.
|
1.
Wygląd dawnej chłopskiej zagrody.
2.
Charakterystyczne cechy budownictwa wiejskiego.
3.
Wyposażenie chaty łowickiej (meble, zdobnictwo). |
·
wie, jak wyglądała dawna wieś łowicka
·
nazywa poszczególne elementy zagrody chłopskiej
·
zna wyposażenie chaty chłopskiej
·
przygotowuje makietę dawnej zagrody chłopskiej |
wycieczka do skansenu
w Maurzycach |
16. |
Jak dawniej ubierali
się Księżacy? |
1.
Historia ubioru łowickiego.
2.
Technika jego wytwarzania.
3.
Charakterystyczne elementy stroju kobiecego i męskiego. |
·
opisuje tradycyjny łowicki strój
·
zna charakterystyczne cechy stroju kocierzewskiego
·
nazywa poszczególne elementy stroju |
zdjęcia |
17. |
Zapomniane zawody
naszych dziadków. |
1.
Dzień powszedni i świąteczny Księżaków.
2.
Zajęcia mieszkańców. |
·
potrafi wyjaśnić, czym zajmowali się dawni mieszkańcy
wsi łowickiej
·
zna technikę i sposób wytwarzania dawnych narzędzi
|
udział w warsztatach
z zakresu wikliniarstwa, hafciarstwa, garncarstwa |
18. |
Łowickie Alleluja – o
tradycjach
i zwyczajach
wielkanocnych
naszego regionu. |
1.
Zwyczaje i tradycje wielkanocne znane z przekazów rodzinnych.
2.
Sposoby obchodzenia świąt. wielkanocnych w Łowickiem.
3.
Utwory poetyckie o tematyce wielkanocnej. |
·
opowiada o świętach w swoim domu
·
wyjaśnia symbolikę świąt wielkanocnych
·
zna utwory o tematyce wielkanocnej
·
układa rymowankę wielkanocną
·
opisuje jeden wybrany zwyczaj lub obrzęd w liście do
kolegi z zagranicy
·
układa życzenia świąteczne
·
przygotowuje album o tradycjach wielkanocnych w
Łowickiem |
|
19. |
Łowickie cuda
malowane |
1.
Główne dziedziny sztuki ludowej.
2.
Wytwory rękodzieła artystycznego: pająki, wycinanki, hafty, bibułowe
kwiaty, lalki, rzeźby.
3.
Twórcy ludowi i ich dzieła. |
·
rozpoznaje charakterystyczne cechy łowickiej sztuki
ludowej
·
rozwija zdolności manualne i inwencję twórczą
·
wykonuje prosty element zdobniczy charakterystyczny
dla łowickiej sztuki
·
zna regionalnych twórców |
|
20. |
Na łowicką nutę. |
1.
Łowickie przyśpiewki i tańce ludowe.
2.
Nauka prostego tańca ludowego lub przyśpiewki. |
·
dostrzega odmienność Regionu Łowickiego w muzyce i
śpiewie
·
zna proste łowickie przyśpiewki
·
docenia piękno łowickiej gwary
·
tworzy zbiorek z ludowymi pieśniami i przyśpiewkami |
nagrania muzyczne |
21. |
Odkrywamy tajniki
łowickiej kuchni. |
1.
Kuchnia łowicka dawniej i dziś.
2.
Tradycyjne potrawy regionalne i sposoby ich przyrządzania.
3.
Zwyczaje związane z pożywieniem.
4.
Wyposażenie dawnej łowickiej kuchni. |
·
zna charakterystyczne potrawy regionalne
·
podaje przepis na jedną z potraw regionalnych
·
zna słownictwo związane z kuchnią regionalną
·
opisuje wyposażenie kuchni łowickiej dawniej i obecnie
·
dostrzega wpływ sposobu odżywiania na zdrowie
człowieka |
|
22. |
Czy znasz swój region? |
Podsumowanie tematyki
regionalnej poprzez konkursy, quizy, gry dramatyczne, zabawę. |
·
opowiada o ciekawych miejscach w regionie,
wybitnych ludziach
·
wykorzystuje zdobytą wiedzę na innych zajęciach
·
ocenia wypowiedzi kolegów
·
poszerza wiedzę o regionie
·
interesuje się przeszłością regionu
·
potrafi korzystać z różnych źródeł informacji
·
zacieśnia więzy ze społecznością lokalną |
konkurs wiedzy
o regionie |
Opracowała : mgr Renata Siejka